Γράφει η Έλενα Σταματοπούλου*
Σαν σήμερα, πριν από 6 χρόνια, στις 10 Απρίλιου του 2015 έφυγε από κοντά μας ένα υπέροχο πλάσμα που είχαμε την τιμή και τη χαρά να γνωρίσουμε, να επικοινωνήσουμε, να διδαχθούμε και να συνεργαστούμε. Ένα εξαιρετικό πλάσμα που φώτισε την παγκόσμια ιστορία του θεάτρου και αποτέλεσε έμπνευση και φάρο και στη δική μας θεατρική διαδρομή. 6 χρόνια χωρίς την Judith Malina, ηθοποιό, σκηνοθέτη, πολιτική ακτιβίστρια και ιδρυτικό μέλος της ιστορικής αμερικάνικης αναρχοπασιφιστικής θεατρικής ομάδας The Living Theatre. 6 χρόνια χωρίς το αγαπημένο μας Μαλινάκι. Ζει μέσα μας και φωτίζει ακόμα τα βήματά μας, καθώς τέτοιο φως δεν σβήνει ποτέ.
Θυμάμαι σαν χθες την πρώτη φορά που την είδα. Έχουν περάσει 20 χρόνια ακριβώς. Η ενέργειά της ήταν συγκλονιστική. Ο τρόπος που σου απευθυνόταν. Ο σεβασμός που είχε για τον άλλον άνθρωπο, ακόμα και αν διαφωνούσε μαζί του. Τη γνώρισα, όταν ήρθε το The Living Theatre και έπαιξε στο θεάτρο της Ρεματιάς στο Χαλάνδρι το Mysteries and smaller pieces το καλοκαίρι του 2001. Κατέβηκα τρέχοντας Αθήνα, αφού είχα ενημερώσει όλη την Κουίντα, τη θεατρική ομάδα της Νομικής σχολής που σκηνοθετούσα τότε, ότι η θεατρική ομάδα για την οποία τους είχα φάει τα αφτιά, είναι επιτέλους στην Αθήνα. Πρέπει να πήγαμε καμιά δεκαριά άτομα στην παράσταση.
Θυμάμαι που πήρα δειλά δειλά το θάρρος να μιλήσω στον Tom Walker που βρέθηκε μπροστά μου κάποια στιγμή, αν θα πήγαιναν στις διαδηλώσεις που θα γίνονταν στη Γένοβα έναν μήνα μετά, τον Ιούλιο του 2001 στα πλαίσια του κινήματος της αντιπαγκοσμιοποίησης.
Ο Tom προσπαθούσε να μου εξηγήσει πως η κατάσταση ήταν ρευστή ακόμα, όταν ακούω από πίσω μου μια φωνή ξωτικού να λέει με δύναμη και πάθος. «Και φυσικά θα πάμε στη Γένοβα. Tο Living Theatre βρίσκεται πάντα εκεί που υπάρχει κόσμος στον δρόμο». Είπαμε πως θα τα πούμε. Και τα είπαμε στη Γένοβα το 2001 και τα είπαμε στο Λιβόρνο το 2002 και τελικά πραγματοποιήσαμε και ένα μοναδικό όνειρο: συνεργαστήκαμε μαζί τους και μάθαμε τι θα πει συλλογική δημιουργία, σεβασμός και ήθος. Όταν το 2003, πήγαμε και μείναμε μαζί τους στο κοινόβιο που ζούσαν στη Roccheta Ligure, σε ένα ορεινό χωριό πάνω από τη Γένοβα και δουλέψαμε μαζί για μια βδομάδα, κατάλαβα τι θα πει τελικά να είναι κάποιος άνθρωπος πραγματικά σπουδαίος. Η Judith Malina, γραμμένη σε όλες τις ιστορίες θεάτρου, μιλούσε μαζί μας.
Μιλούσε μαζί μας επί ίσοις όροις. Μας άκουγε προσεκτικά. Δεν αγόρευε. Μας άκουγε προσεκτικά και μας συμβούλευε. Δεν θύμωνε αν διαφωνούσαμε μαζί της. Φαντάσου. Και μας ευχαριστούσε που μοιραζόμαστε μαζί της τις εμπειρίες μας και τους προβληματισμούς μας. Μας έλεγε ότι μαθαίνει από μας.
H Judith Malina μαθαίνει από μας. Τι άλλο θα ακούγαμε. Κι όμως, κατάλαβα πως έτσι είναι οι σπουδαίοι άνθρωποι. Όσο πιο σπουδαίος-α είναι κάποιος-α, τόσο λιγότερο θα τον ακούσεις να περιαυτολογεί και να αγορεύει. Ακούει και προσπαθεί να επικοινωνήσει. Σέβεται και προσπαθεί να μοιραστεί. Συλλογική δημιουργία και ήθος. Αυτό μας δίδαξε η Judith, ο Hanon, o Tom, o Gary, o Christian και όλα τα μέλη του the tribe The Living Theatre. Και τους ευχαριστούμε από τα βάθη της ψυχής μας γι΄ αυτό. Έτσι λοιπόν, όταν έχεις γνωρίσει τη Judith Malina και βλέπεις μια πραγματική δασκάλα-καλλιτέχνη με όραμα, διακρίνεις πιο εύκολα ναρκισισμούς και εγωπάθειες. Και δεν χάνεις τον χρόνο σου. Με το που αρχίζεις να ακούς «εγώ, εγώ, εγώ κι εγώ», αρχίζεις να απομακρύνεσαι.
Σε ευχαριστώ Judith, για όλα.
*Σύντομο βιογραφικό σημείωμα
Η Έλενα Σταματοπούλου έχει σπουδάσει πληροφορική, κινηματογράφο και θέατρο. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών Α.Π.Θ. στην κατεύθυνση της Σκηνοθεσίας και της Δραματολογίας-Παραστασιολογίας. Διδάκτωρ του Τμήματος Θεάτρου (η εκπόνηση της διδακτορικής διατριβής έγινε με υποτροφία από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών) και μεταπτυχιακή ιστορική ερευνήτρια του Ιονίου Πανεπιστημίου. Αυτήν την περίοδο εκπονεί μεταδιδακτορική έρευνα στο Τμήμα Θεάτρου ΑΠΘ πάνω στον ηθοποιό Μάνο Κατράκη και το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο. Εκπαιδευτικός στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ως Πληροφορικός και Θεατρολόγος. Ιδρυτικό μέλος, σκηνοθέτιδα και ηθοποιός από το 2002 στη θεατρική ομάδα Facta Non Verba με παρουσίαση 36 παραστάσεων στη Θεσσαλονίκη τα τελευταία 18 χρόνια. Για δυόμισι ακαδημαϊκά́ έτη, (2017-2020) δίδαξε μαθήματα ιστορίας θεάτρου και μεθοδολογίας της έρευνας στο Τμήμα Θεάτρου ΑΠΘ. Έχει λάβει μέρος με ανακοινώσεις σε συνέδρια θεατρολογικού και εκπαιδευτικού περιεχομένου, καθώς και σε εκδηλώσεις και διοργανώσεις αντίστοιχης θεματολογίας και άρθρα της έχουν δημοσιευτεί.
Έχει εκδοθεί το βιβλίο της: Το νεοελληνικό θέατρο στα χρόνια της καχεκτικής δημοκρατίας (1944-1967), τμ. Α: (1944-1955) από τις εκδόσεις Ισνάφι και ο δεύτερος τόμος ετοιμάζεται για έκδοση.
Περισσότερες πληροφορίες εδώ.